Verhalen achter de Dijk - Jan Peter en Gertjan Sengers

Al meer dan twee eeuwen is het landgoed Bloemendal De Bulten in handen van de familie van Jan Peter Sengers. Vier veldslagen maakte het mee, getuige een paar stevige kanonskogels uit de Tachtigjarige Oorlog, maar ondanks die bewogen geschiedenis is het landschap zo goed als ongerept gebleven. Dat willen vader Jan Peter en zoon Gertjan absoluut zo houden als het rivierduin op hun landgoed in Milsbeek dienst gaat doen als natuurlijke waterkering.

Jan Peter Sengers is verknocht aan het landgoed dat al meer dan tweehonderd jaar in de familie is. “Ik ben hier geboren en ben hier nooit meer weggegaan. Dit is de plek waar ik tot mijn laatste adem wil blijven. Ik wil het doorgeven aan Gertjan en mijn twee dochters.” Al meer dan twee eeuwen is het landgoed Bloemendal De Bulten in handen van de familie van Jan Peter Sengers. Vier veldslagen maakte het mee, getuige een paar stevige kanonskogels uit de Tachtigjarige Oorlog, maar ondanks die bewogen geschiedenis is het landschap zo goed als ongerept gebleven. Dat willen vader Jan Peter en zoon Gertjan absoluut zo houden als het rivierduin op hun landgoed in Milsbeek dienst gaat doen als natuurlijke waterkering.

De ogen van Jan Peter fonkelen als hij vertelt over het landgoed. Wat maakt deze plek naast de Maas in Milsbeek dan zo uniek? “Het is een relatief kleine lap grond van 14 hectare. Maar het landschap is ongelooflijk gevarieerd. Je herkent nog steeds de verschillende lagen in het landschap: het rivierduin, het bos, de akker,… Het mooie is dat we altijd klein zijn gebleven. Hier is nooit intensieve landbouw bedreven. Mijn familie is trouw gebleven aan het landschap. Ik heb kaarten ingekeken uit 1731, het landgoed met zijn herkenbare perceelsranden is nog perfect herkenbaar.”

Kanonskogels

“We hebben ons landgoed in het kader van de natuurschoonwet opengesteld. Hier lopen prachtige wandelpaden langs eeuwenoude perceelsranden, aangeplant met hagen. We hebben Limousin-koeien grazen. Sobere beesten die niet veel nodig hebben. Een natuurinclusieve landbouw. Goed voor het klimaat, goed voor de biodiversiteit.”

Dat het landgoed van de familie Sengers zo ongerept is gebleven, mag een klein wonder heten. Want het heeft een bewogen geschiedenis achter de rug, vertelt Jan Peter. “Het landgoed heeft zware veldslagen meegemaakt: de slag op de Mookerheide in 1574, het Beleg van Gennep in 1641. Eeuwen later lag het landgoed tijdens de Tweede Wereldoorlog opnieuw onder vuur.” Tijdens het gesprek tovert Jan Peter plots een paar kanonskogels tevoorschijn. “Kijk, daar is mijn vader met zijn ploeg op gebotst. Ze dateren nog uit de Tachtigjarige Oorlog.”

Droge voeten dankzij het rivierduin

Het rivierduin op het landgoed beschermt de familie al twee eeuwen lang tegen het water van de Maas. “Bij het hoogwater van 1993 en 1995 waren er nog geen dijken en stonden de weilanden volledig onder water, doordat het water via de laagte achterlangs stroomde”, blikt Jan Peter terug. “Maar wij zaten hoog en droog op het duin.” Het is dié rivierduin die in het project Lob van Gennep nu een belangrijke rol moet spelen als natuurlijke verborgen waterkering. “Vroeger kwamen mensen uit de buurt hier zand afgraven, dat ze gebruikten om huizen te bouwen. Maar sinds de Tweede Wereldoorlog ligt het rivierduin er onaangeroerd bij. Er is een bos op gegroeid. Toch is het duin niet meer hoog genoeg om te voldoen aan de waterveiligheidsnorm uit 2017. Dat we al twee eeuwen droge voeten houden, betekent niet dat dat in de toekomst nog steeds zo zal zijn. Het project wil het rivierduin ophogen om zo een natuurlijke verborgen waterkering te vormen.”

Te veel natuur afgegeven

Jan Peter heeft het project Lob van Gennep als voormalig journalist voor De Gelderlander op de voet gevolgd. “Ik heb me altijd neutraal gedragen, ik wilde als journalist geen deel uitmaken van protestgroepen. Maar ik vond het wel mijn plicht om de verregaande consequenties van de originele plannen aan het licht te brengen. Om de knuppel in het hoenderhok te gooien. Gelukkig zijn die plannen van de baan.” “We zijn toen in gesprek geraakt over een natuurlijke waterkering op ons landgoed”, gaat zoon Gertjan verder. “Zo’n ingreep heeft veel impact en moet wat ons betreft samengaan met de versterking van de natuur. Aan de andere kant van de Maas ligt het Unesco gebied de Maasheggen. Helaas is aan onze kant van de Maas de afgelopen decennia veel waardevol landschap verloren gegaan. Het project kan een kans zijn om die historische vergissing recht te trekken door het landschap en de ecologische verbinding tussen de Maas en de stuwwal te versterken.”

Iederéén profiteert

Vader en zoon Sengers willen hun steentje bijdragen aan de dijkversterking, maar die moet voor hen hand in hand gaan met het behoud van het unieke landschap op het landgoed. “Op het rivierduin staat een volgroeid bos. We hebben de natuur meer dan zestig jaar lang zijn gang laten gaan. Als dat bos deels gekapt wordt om het duin op te hogen, willen we dat de natuurcompensatie ook landt op het landgoed. Niet bijvoorbeeld 100 kilometer verder op de Sint-Pietersberg. De gesprekken met de projectgroep verlopen constructief, we hopen dat de provincie onze vraag ook erkent.” “Wij willen de waterkering verzoenen met méér natuur op ons landgoed. Daar profiteert iedereen van. Maar dat moet ook leefbaar zijn voor ons. We streven naar een oplossing die de dijken versterkt én ons landgoed in stand houdt voor de volgende generaties.”

Het verhaal van Jan Peter en Gertjan is ook beschikbaar als PDF. Je kunt deze hier bekijken en downloaden.